Οι περισσότερες λάβες στην επιφάνεια της Γης είναι βασαλτικής σύστασης. Ως γνωστόν, τα βασαλτικά τήγματα έχουν χαμηλό ιξώδες και χαμηλό ποσοστό αερίων, σε αντίθεση με τα αντίστοιχα ανδεσιτικά έως ρυολιθικά τήγματα που έχουν υψηλότερο ιξώδες και υψηλότερο ποσοστό αερίων. Το χαμηλό ιξώδες των βασαλτικών τηγμάτων οφείλεται στο χαμηλό ποσοστό SiO₂, ενώ το υψηλότερο ιξώδες των ανδεσιτικών έως ρυολιθικών τηγμάτων οφείλεται στο υψηλότερο ποσοστό SiO₂.

Έτσι, τα αέρια που απομιγνύονται από ένα βασικό μάγμα κινούνται ανοδικά χωρίς αντίσταση μέσα στο ρευστό τήγμα, με αποτέλεσμα να μη συσσωρεύεται σημαντική πίεση ατμών. Αυτό οδηγεί σε ηπία, μη εκρηκτική ηφαιστειακή δράση και σε επικράτηση της λάβας ως προϊόν της έκρηξης. Αντίθετα, τα αέρια που απομιγνύονται από ένα όξινο μάγμα εμποδίζονται κατά την ανοδική τους κίνηση μέσα στο παχύρρευστο τήγμα, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται σημαντική πίεση ατμών. Αυτό οδηγεί σε βίαια, εκρηκτική ηφαιστειακή δράση και σε επικράτηση των πυροκλαστικών υλικών ως προϊόντα της έκρηξης.

Το χαμηλό ιξώδες των βασαλτικών λαβών επιτρέπει σε αυτές να εκχύνονται σε μεγάλες αποστάσεις, παράγοντας μεγάλες βασαλτικές ροές, οι οποίες έχουν μικρό λόγο εμφάνισης. Ο λόγος εμφάνισης (aspect ratio) περιγράφει τη γεωμετρία της λάβας και ορίζεται ως ο λόγος του μέσου πάχους προς την οριζόντια επιφάνεια που καλύπτει η λάβα. Οι όξινες λάβες, όταν έχουν χάσει τα αέριά τους, μπορούν να συμπεριφερθούν και αυτές με ήπιο εκχυτικό τρόπο. Όμως, τα ρεύματα όξινων λαβών, λόγω του μεγάλου ιξώδους, τείνουν να είναι παχύτερα και εκχύνονται σε μικρότερες αποστάσεις, με αποτέλεσμα ο λόγος εμφάνισης να είναι μεγάλος.

Ροή βασαλτικής λάβας.
(Kilauea, Χαβάη, 2005). Photo: Pfeiffer T.

Πυροκλαστική ροή.
(Mayon, Φιλιππίνες, 1984). Photo: Newhall CG.

Η ταχύτητα έκχυσης (effusion rate) της λάβας είναι ο όγκος της λάβας που εκχύνεται στη μονάδα του χρόνου. Οι ταχύτητες ροής των βασαλτικών λαβών, για τις ιστορικές εκρήξεις, έχουν μεγάλη διακύμανση από 0.5 έως 5.000 m³/sec. Πχ. οι ταχύτητες έκχυσης κατά τις ιστορικές εκρήξεις του ηφαιστείου της Αίτνας είναι της τάξης 0.5 m³/sec, ενώ η μεγαλύτερη ροή βασαλτικής λάβας προήλθε από σχισμογενή έκρηξη του ηφαιστείου Laki (Ισλανδία) το 1783 με ταχύτητα έκχυσης που υπολογίστηκε ~5.000 m³/sec. Από την άλλη μεριά οι ταχύτητες έκχυσης για ανδεσιτικές και δακιτικές λάβες, λόγω του υψηλότερου ιξώδους, είναι πολύ χαμηλότερες (0.05-10 m³/sec).

Όπως είδαμε η σύσταση της λάβας επηρεάζει σημαντικά τα χαρακτηριστικά ροής της. Επίσης, καθορίζει τον ιστό και την ορυκτολογική σύσταση των πετρωμάτων που προκύπτουν κατά την ψύξη της, καθώς και τη μορφή των ηφαιστειακών σχηματισμών. Παρακάτω περιγράφονται αναλυτικότερα οι διάφοροι τύποι λαβών:

• Βασαλτικές λάβες (basaltic lavas)

• Ανδεσιτικές, δακιτικές και ρυολιθικές λάβες (andesitic, dacitic and rhyolitic lavas)

• Ασυνήθιστες λάβες (unusual lava types)