6.6. Η κατάσταση του ηφαιστείου σήμερα

 

Τα ηφαιστειακά κέντρα των Καμένων μετά την έκρηξη του 1950 βρίσκονται σε κατάσταση ηρεμίας. Οι μόνες επιφανειακές εκδηλώσεις που θυμίζουν την ύπαρξη μάγματος κάτω από τα νησιά είναι οι πολυάριθμες θερμές πηγές που αναβλύζουν στις ακτές των νησιών καθώς και οι απελευθέρωση θερμών αερίων από τις ατμίδες των κεντρικών κρατήρων.

Τα αέρια έχουν θερμοκρασία 93-97 oC. Είναι κυρίως διοξείδιο του άνθρακα (CO2), υδρατμοί και θερμός αέρας, και δευτερευόντως υδρόθειο, μεθάνιο κλπ. Στις ατμίδες έχουν αποτεθεί ορυκτά όπως θείο, γύψος και άλλα υδροθερμικά ορυκτά.

Ο ηφαιστειακός κίνδυνος εκτιμάται με βάση την προηγούμενη δράση του ηφαιστείου και τη συσσωρευμένη γνώση από τις αμέτρητες επιστημονικές μελέτες. Το μεγαλύτερο ηφαιστειακό επεισόδιο που αναμένεται στη Σαντορίνη είναι μία καταστροφική έκρηξη Μινωικού τύπου. Οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες τόσο για τη Σαντορίνη που θα καταστραφεί ολοσχερώς αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου λόγω των τσουνάμι που θα προκληθούν. Η περιοδικότητα, όμως, τέτοιων εκρήξεων είναι της τάξης 15.000-20.000 χρόνια, ενώ έχουν παρέλθει ήδη 3700 χρόνια.

Το πιθανότερο ηφαιστειακό επεισόδιο θα συμβεί στις Καμένες, όπως αυτά που συνέβησαν κατά την ιστορική περίοδο και τα οποία οικοδόμησαν τα νησιά. Τα στοιχεία δείχνουν πως κάτω από τα νησιά υπάρχουν μαγματικοί θάλαμοι σε βάθος 2-4 km.

Για την παρακολούθηση του ηφαιστείου ιδρύθηκε το 1995 το Ινστιτούτο Μελέτης και Παρακολούθησης του Ηφαιστείου Σαντορίνης (Ι.Μ.Π.Η.Σ.), το οποίο σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) έχει εγκαταστήσεο σήμερα ένα δίκτυο παρακολούθησης δεκάδων φυσικών και χημικών παραμέτρων όπως η σεισμική δραστηριότητα, η θερμοκρασία και η χημική σύσταση των θερμών νερών και ατμίδων, οι επίγειες παραμορφώσεις, το επίπεδο της στάθμης της θάλασσας, η εδαφική ροή CO2 κ.ά. Η καταγραφή οποιουδήποτε φαινομένου θα αποτελέσει προειδοποίηση για πιθανή επαναδραστηριοποίηση του ηφαιστείου.

Επίσης, για την αντιμετώπιση και διαχείριση των συνεπειών από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα Σαντορίνης έχει εκπονηθεί το σχέδιο «ΤΑΛΩΣ», στα πλαίσια του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας "Ξενοκράτης".

 

Το δίκτυο παρακολούθησης του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Κόκκινοι κύκλοι: σεισμολογικοί σταθμοί, Μπλε καρφίτσες: σταθμοί GNSS παρακολούθησης επίγειων παραμορφώσεων, Μπλε άγκυρες: σταθμοί μέτρησης στάθμης θάλασσας, Πορτοκαλί κύκλοι: σταθμοί θερμικής παρακολούθησης, Τετράγωνο: σταθμός μέτρησης CO2. Photo: ΙΜΠΗΣ.

 

Χάρτης ηφαιστειακού κινδύνου. Photo: Γενικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας «ΤΑΛΩΣ».

     

Σταθμός μέτρησης διοξειδίου του άνθρακα στη Νέα Καμένη. Photo: Σολδάτος Τ.

Ατμίδες στον κρατήρα Γεωργίου με αποθέσεις θείου και γύψου (Νέα Καμένη). Photo: Σολδάτος Τ.

Η θερμοκρασία του εδάφους στον κρατήρα Γεωργίου είναι 95 βαθμοί Κελσίου (Νέα Καμένη). Photo: Σολδάτος Τ.